Gnicie powierzchniowe – tak to się odbywa!

Czas czytania: 6 minut

W skrócie

Korzyści z gnicia powierzchniowego obejmują stymulację metabolizmu i oddychania gleby, a także nasilenie przekształcania składników odżywczych poprzez aktywację życia w glebie. Wprowadzanie materiału zielonego w postaci roślin okrywowych i międzyplonów na niewielką głębokość skutecznie uzupełnia glebę w składniki odżywcze i biomasę. W tym artykule wyjaśniono, na czym polega gnicie powierzchniowe w glebie, w jaki sposób można je praktycznie wykorzystać na polu oraz jaki jest wpływ fermentów roślinnych.

Czy jest gnicie powierzchniowe?

Gnicie powierzchniowe odnosi się do płytkiego i luźnego wprowadzania świeżej, zielonej biomasy. Celem jest wprowadzenie jak największej ilości materiału organicznego do gleby, co sprzyja tworzeniu się próchnicy. W ten sposób zapewnia się efektywną dostępność składników odżywczych, zmniejszając konieczność stosowania nawozów mineralnych. Proces ten można wspomagać poprzez zastosowanie fermentów roślinnych.

Gnicie powierzchniowe jest szczególnie skuteczne, ponieważ zawiera niewiele zdrewniałej tkanki. Biomasa jest bogata w szybko przekształcalne cukry i białka. W przeciwieństwie do gnicia powierzchniowego kompostowanie powierzchniowe obejmuje płytkie wprowadzanie świeżego kompostu zawierającego mniej szybko przekształcalnych substancji organicznych. Dlatego kompostowanie powierzchniowe przebiega znacznie wolniej, niemniej jednak obie metody mają przede wszystkim na celu wspomaganie tworzenia się próchnicy i życia w glebie.

Co dzieje się w glebie?

Po pierwsze w glebie zachodzi rozkład soków roślinnych z wprowadzonej biomasy. To znacząco nasila proces oddychania gleby. W ten sposób mieszanina roślin i gleby na krótko staje się beztlenowa, co powoduje, że mikroorganizmy glebowe przestawiają się na metabolizm fermentacyjny. W rezultacie cukier, który się jeszcze nie wydzielił, ulega fermentacji, wytwarzając kwasy organiczne. Kwasy te mogą służyć jako zapasy energii dla mikroorganizmów. Gdy substancje cukrowe zostaną rozłożone, nastąpi ograniczenie metabolizmu fermentacyjnego i ponownie wzrośnie zawartość tlenu. Ogólnie rzecz biorąc, procesy te prowadzą do znacznego wzrostu aktywności bakterii i grzybów w glebie oraz gromadzenia się substancji humusowych.

Gnicie powierzchniowe w praktyce – wdrażanie

Aby zapoczątkować gnicie powierzchniowe, międzyplony lub wsiewki międzyplonowe są wprowadzane do gleby na niewielką głębokość. 

1. Opcja: Gospodarowanie podwójnymi resztkami pożniwnymi

Jeżeli po wczesnych żniwach głównej uprawy prowadzona jest uprawa letnia, można zastosować podwójne gnicie powierzchniowe. W tym przypadku po szybko rosnącej letniej roślinie okrywowej uprawiana jest okrywowa roślina ozima.

2. Idealne wyczucie czasu

Do gnicia powierzchniowego konieczne jest, aby gleba miała temperaturę co najmniej dziesięciu stopni Celsjusza, ponieważ niższe temperatury nie aktywują organizmów glebowych w niezbędnym stopniu. Orientacyjnie, rośliny powinny osiągnąć stadium rozwojowe odpowiednie do żywienia bydła.

3. Postępowanie w razie wysokich upraw

Jeżeli roślina okrywowa urosła na wysokość powyżej kolan, należy użyć mulczera, jeśli to możliwe montowanego z przodu, aby najpierw rozdrobnić materiał i sprawić, że będzie bardziej dostępny dla mikroorganizmów.

4. Techniki wprowadzania materiału

a. Do ogólnego wprowadzania roślin do gleby nadają się różne narzędzia. W przypadku obszarów trawiastych używa się przede wszystkim glebogryzarki. Obrabianie należy prowadzić na głębokości trzech centymetrów. Należy jednak upewnić się, że dostępna jest wystarczająca ilość gleby, aby bezpiecznie wymieszać istniejącą biomasę. Zazwyczaj wymagane są dwa przejazdy. Najpierw kopiemy płytko, aby rozdrobnić materię roślinną i wymieszać ją z drobną glebą, aby stworzyć optymalne warunki do kompostowania. W drugim etapie nierówności gleby są wyrównywane, aby następnie stworzyć równe podłoże do wysiewu.

b. Kultywatory sprężynowe i płaskie również nadają się do wprowadzania międzyplonów bez traw lub do drugiego procesu zdzierania. Musi jednak istnieć możliwość zapewnienia niewielkiej głębokości roboczej. 

c. Odpowiednie są też glebogryzarki i brony łopatkowe. Pozwalają one na dużą prędkość jazdy i dobre mieszanie, ale nie zapewniają niezawodnego oddzielania traw. 

d. Gospodarstwa zajmujące się uprawą ziemniaków lub warzyw polowych mogą również korzystać z przedpłużka. Jednak przedpłużek nadaje się również do gleb piaszczystych czy też terenów kamienistych. Można go również używać na murawach.

Zastosowanie fermentów roślinnych

Rozpylając fermenty roślinne, można ustabilizować proces rozkładu. Szczególnie odpowiednie okazały się fermenty roślinne z kwasem mlekowym. Należy rozpylać od 100 do 150 litrów na hektar. Fermenty roślinne można wtryskiwać bezpośrednio do przesuwającego się strumienia gleby tuż przy narzędziu do jej uprawy, ale też możliwe jest rozpylanie za pomocą osprzętu montowanego z przodu.

Fermenty roślinne mają na celu kontrolowanie procesów przekształcania zachodzących podczas rozkładu. Może to mieć kluczowe znaczenie, zwłaszcza w wilgotnych warunkach lub na glebach ze słabym życiem glebowych. Dzięki temu nie dochodzi do gnicia, lecz do rozkładu. Fermenty roślinne sprzyjają życiu w glebie, umożliwiając szybsze magazynowanie składników odżywczych z materiału organicznego w glebie. Ponadto poprawiają strukturę gleby, co uwidacznia się w postaci okrągłych gruzełków glebowych. Ulepszona struktura gleby z kolei zwiększa zdolność gleby do wchłaniania wody, jak i jej napowietrzenie.

Monitorowanie efektów mulczowania

Oprócz samego wdrożenia niezbędne jest również monitorowanie działań. W zależności od temperatury proces rozkładu może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Zwykle jednak kompostowanie kończy się po jednym do dwóch tygodni, aby można było przeprowadzić kolejne etapy prac. Na udany rozkład wskazują:

- częstsze występowanie okrągłych gruzełków glebowych,

- ziemisty zapach kojarzący się z ziemią w lesie,

- jednolite zabarwienie gleby.

Pozostałe resztki roślinne powinny być postrzępione, ale nie śluzowate. Jeśli gleba jest bezwonna i zbrylona oraz występuje nadmierne zachwaszczenie, są to oznaki, że proces mulczowania nie nastąpił lub nie został przeprowadzony do końca. W takim przypadku należy przed zasiewem przeprowadzić uprawę gleby na głębokość około 15 centymetrów, ewentualnie ponownie dodając fermenty roślinne.

Wnioski

Proces gnicia powierzchniowego może być przydatny i wspomagać życie w glebie oraz tworzenie się próchnicy. Pozytywne efekty uboczne obejmują poprawę dostępności składników odżywczych i struktury gleby. Zastosowanie fermentów roślinnych może mieć tutaj działanie wspomagające. Jeśli przeprowadzane jest podwójne gnicie powierzchniowe, problematyczne mogą okazać się stosunkowo wysokie poziomy azotanów w odniesieniu do zazwyczaj wysiewanej ozimej rośliny okrywowej. Co więcej, oficjalnie nie udowodniono jeszcze pozytywnego wpływu na plony we wszystkich uprawach, chociaż potwierdzają go próby przeprowadzone na kukurydzy na kiszonkę.

Niemniej jednak wielu rolników już korzysta z tej metody i zgłasza pozytywne efekty. Skuteczne wdrożenie tej metody może wymagać pewnej cierpliwości, ale jej powodzenie można łatwo monitorować. W dłuższej perspektywie gnicie powierzchniowe może być zatem kolejnym ważnym elementem w promowaniu i utrzymywaniu zdrowia gleby.